NFT, Non-Fungible Token ifadesinin kısaltmasıdır. Non-fungible demek, benzersiz ve değiştirilemez demektir (örneğin, bir tablo gibi). Token ise bir dijital varlık sertifikası anlamında kullanılır.
NFT'ler blockchain (blok zinciri) teknolojisini kullanır. Her NFT, bir tür dijital tapu gibi çalışır. Bir dosyanın (resim, müzik, video, vb.) özgünlüğünü ve kime ait olduğunu kanıtlar. NFT, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu kanıtlayan bir sertifikadır da diyebiliriz.
Özellikle 2020’den sonra NFT'ler, dijital sanat dünyasında çok popüler oldu. Bunun birkaç sebebi var:
Orijinallik ve sahiplik
Dijital dosyalar sonsuz kere kopyalanabilir. Ama NFT sayesinde, o sanat eserinin “orijinal” olduğu ve kime ait olduğu blok zincirinde kayıtlı hale gelir.
Sanatçılar için yeni gelir modeli
Sanatçılar dijital işlerini NFT olarak satabiliyor. Ayrıca çoğu NFT’de “resale royalty” (tekrar satış telifi) özelliği var; eser başka biri tarafından satıldığında bile sanatçı tekrar gelir elde edebiliyor.
Koleksiyon kültürü
İnsanlar dijital sanat eserlerini tıpkı fiziksel sanat gibi koleksiyon yapmaya başladılar. Bu yüzden NFT’ler bazen modern dijital “koleksiyon kartları” gibi de görülür.
Yapay zeka (ör. GPT gibi) tarafından üretilen metin, şiir, görsel veya müzik parçaları da NFT’ye dönüştürülebilir. Yani bir yapay zeka resmi çiziyor (veya metin yazıyor), sanatçı bunu bir NFT olarak mint'liyor (blok zincirine işliyor). Böylece hem dijital bir sanat eseri hem de yapay zeka-üretimli olması nedeniyle yeni bir tür “ortak yaratım” sayılıyor.
Sanatçılar için NFT üretmenin avantajları nelerdir?
✅ Orijinallik ve dijital imza: Kimse “çaldı” diyemez, çünkü blok zincirinde sanatçının adresi görünür.
✅ Telif kazanma şansı: Eser her el değiştirdiğinde sanatçı %5-10 gibi komisyon alabilir (çoğu platform bunu destekler).
✅ Küresel kitle: Dünyanın her yerinden koleksiyonerler ve alıcılar ulaşabilir.
✅ Galeri masrafı yok: Dijital sergiler, online müzayedeler söz konusu.
Dijital dosyalar sonsuz kere kopyalanabilir. Ama NFT sayesinde, o sanat eserinin “orijinal” olduğu ve kime ait olduğu blok zincirinde kayıtlı hale gelir.
Sanatçılar için yeni gelir modeli
Sanatçılar dijital işlerini NFT olarak satabiliyor. Ayrıca çoğu NFT’de “resale royalty” (tekrar satış telifi) özelliği var; eser başka biri tarafından satıldığında bile sanatçı tekrar gelir elde edebiliyor.
Koleksiyon kültürü
İnsanlar dijital sanat eserlerini tıpkı fiziksel sanat gibi koleksiyon yapmaya başladılar. Bu yüzden NFT’ler bazen modern dijital “koleksiyon kartları” gibi de görülür.
Yapay zeka (ör. GPT gibi) tarafından üretilen metin, şiir, görsel veya müzik parçaları da NFT’ye dönüştürülebilir. Yani bir yapay zeka resmi çiziyor (veya metin yazıyor), sanatçı bunu bir NFT olarak mint'liyor (blok zincirine işliyor). Böylece hem dijital bir sanat eseri hem de yapay zeka-üretimli olması nedeniyle yeni bir tür “ortak yaratım” sayılıyor.
Sanatçılar için NFT üretmenin avantajları nelerdir?
✅ Orijinallik ve dijital imza: Kimse “çaldı” diyemez, çünkü blok zincirinde sanatçının adresi görünür.
✅ Telif kazanma şansı: Eser her el değiştirdiğinde sanatçı %5-10 gibi komisyon alabilir (çoğu platform bunu destekler).
✅ Küresel kitle: Dünyanın her yerinden koleksiyonerler ve alıcılar ulaşabilir.
✅ Galeri masrafı yok: Dijital sergiler, online müzayedeler söz konusu.
Sanatçılar için NFT üretmenin dezavantajları nelerdir?
❌ Pazar doygunluğu: Çok fazla NFT üretildiği için öne çıkmak zor.
❌ Çevresel etki: Ethereum gibi ağlarda NFT basma (mint etme) işlemi enerji harcıyor (bazı yeni ağlar daha çevreci).
❌ Teknik bilgi ihtiyacı: Cüzdan kurmak, transfer yapmak, kripto paraları anlamak gerekir.
❌ Değer dalgalanması: Kripto para fiyatları çok değişken.
NFT nasıl üretilir? (Mint etme süreci)
❌ Çevresel etki: Ethereum gibi ağlarda NFT basma (mint etme) işlemi enerji harcıyor (bazı yeni ağlar daha çevreci).
❌ Teknik bilgi ihtiyacı: Cüzdan kurmak, transfer yapmak, kripto paraları anlamak gerekir.
❌ Değer dalgalanması: Kripto para fiyatları çok değişken.
NFT nasıl üretilir? (Mint etme süreci)
Bir dijital cüzdan oluşturulur: NFT üretmek için önce bir kripto para cüzdanına ihtiyaç vardır. En popüler: MetaMask (Chrome eklentisi veya mobil uygulama). Alternatif olarak Coinbase Wallet, Trust Wallet, Phantom (Solana ağı için) kullanılabilir. NFT basma işlemleri için cüzdan adresi gerekir. Ayrıca satış gelirleri de buraya gelir.
Blok zincir (blockchain) ağı seçilir: NFT’lerin çoğu Ethereum ağı üzerinde üretilir. Ama başka alternatifler de vardır: Polygon (Ethereum’a göre daha ucuz ve çevreci), Tezos (çevre dostu, düşük ücretli), Solana (çok hızlı ve ucuz). Başlangıç için Polygon veya Ethereum önerilir (çünkü alıcı sayısı daha fazladır).
NFT platformu (pazar yeri) seçilir: Popüler platformlar olarak OpenSea (en çok kullanılan, kolay arayüz), Rarible (topluluk odaklı, açık), Foundation (daha küratörlü, sanat odaklı), Objkt (Tezos ağı) sayılabilir.
Dijital dosya hazırlama: NFT olarak kullanılacak dosya JPG, PNG, GIF, MP4, MP3 vb. olabilir. Dosya boyutu genelde 100 MB altında tutulur.
NFT’yi mint etme (üretme): OpenSea örneği üzerinden gidersek,
Adım 1: OpenSea hesabını cüzdanla bağlama: OpenSea'ye gir → "Create" butonuna tıklanır.
Adım 2: Eser bilgileri girilir
Adım 3: Blok zincir seçilir
Adım 4: Oluştur (Create). Dosya blockchain üzerinde işlenir → NFT oluşur.
Adım 5: Satışa çıkar (list for sale). Fiyat belirlenir ya da açık artırma seçilir.
Adım 6: Paylaş ve tanıt.
NFT üretmek sanatçı için ücretli mi?
Adım 3: Blok zincir seçilir
Adım 4: Oluştur (Create). Dosya blockchain üzerinde işlenir → NFT oluşur.
Adım 5: Satışa çıkar (list for sale). Fiyat belirlenir ya da açık artırma seçilir.
Adım 6: Paylaş ve tanıt.
NFT üretmek sanatçı için ücretli mi?
Blok zincir ve "gas fee" (işlem ücreti) alınabilir. NFT üretirken (mint ederken) blok zincirde bir işlem yapılır ve bu işlem için çoğunlukla "gas fee" denilen bir ücret ödenir. Ethereum (en yaygın ağ) işlem ücretleri (gas fee) çok dalgalanır: 10 USD — 200 USD arası değişebilir. Ağ yoğun olduğunda fiyat artar. Polygon (Ethereum’un yan ağı) genelde ücretsiz veya çok düşük ücretlidir. OpenSea’de Polygon seçilirse mint işlemi çoğunlukla ücretsiz olur (“lazy minting” yöntemi). Tezos çevreci ve ucuz bir alternatif olarak sunulmaktadır. Mint ücreti genelde 0,1–1 USD kadardır. Solana ise hızlı ve ucuzdur. İşlem ücreti genelde 0,01–0,1 USD. Çoğu NFT platformu satıştan komisyon alır.
Ethereum
✅ En eski ve en yaygın.
✅ Koleksiyonerlerin çoğu burada.
❌ Çok pahalı gas fee.
❌ Yüksek enerji tüketimi (Ethereum 2.0 sonrası biraz düzelmiş olsa da hâlâ tartışmalı).
Polygon
✅ Ethereum altyapısı kullanır → Güvenli ve uyumlu.
✅ Gas fee genelde yok → Başlangıç için mükemmel.
✅ Çevreci.
⚠️ Ethereum kadar prestijli değil, ama hızla büyüyor.
Tezos
✅ Çok çevreci.
✅ Üretim ücreti çok düşük.
✅ Daha sanatsal, deneysel topluluk.
❌ Daha az alıcı → Satış hacmi düşük olabilir.
✅ Çok çevreci.
✅ Üretim ücreti çok düşük.
✅ Daha sanatsal, deneysel topluluk.
❌ Daha az alıcı → Satış hacmi düşük olabilir.
Solana
✅ Çok hızlı ve çok ucuz.
✅ Çevreci.
✅ Yükselen pazar → Özellikle genç koleksiyonerler ilgi gösteriyor.
❌ Henüz Ethereum kadar oturmuş değil.
✅ Çok hızlı ve çok ucuz.
✅ Çevreci.
✅ Yükselen pazar → Özellikle genç koleksiyonerler ilgi gösteriyor.
❌ Henüz Ethereum kadar oturmuş değil.
NFT satışı gerçekten oluyor mu? Yoksa NFT bir balon muydu?
2021 başında büyük bir “NFT çılgınlığı” yaşandı. O dönem Beeple’ın eseri 69 milyon dolara, bazı maymun (Bored Ape) koleksiyonları milyon dolarlara satıldı. Çok fazla hype (abartılı ilgi) oluştu. 2021–2022 arasındaki çoğu satış spekülatif (yatırım, kar amaçlı al-sat) oldu. 2022 sonlarında kripto piyasası genel olarak düştü → NFT fiyatları da sert düştü. Bu yüzden birçok kişi “NFT balondu, patladı” diyor. 2021’de toplam NFT pazarı 17 milyar $ seviyelerine ulaşmış. 2023 sonrasında yıllık toplam hacim 1–2 milyar $ civarında seyretmiş. NFT satışları hâlâ var. Sanatçılar dijital işlerini satıyor, küçük-orta ölçekli alımlar sürüyor. Dijital illüstratörler, fotoğrafçılar, 3D sanatçılar, deneysel sanatçılar NFT satmaya devam ediyor. Özgün hikayesi olan işler (ör: bir koleksiyon teması, sanatçının konsepti) daha çok alıcı buluyor. Artık eski “köşeyi dön” dönemi yok. Bir dosya yükleyip milyon dolar kazanma devri bitti. Şimdi bir topluluk, sanatçı kimliği ve değer yaratan içerik önemli. Tıpkı galeride resim satmak gibi, sanatçının kendini tanıtması, işin ardında anlam olması gerekiyor. Koleksiyonerler de hype değil, anlam arıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder